„Grzeczna”
Dahle Gro
ilustr. Svein Nyhus
przeł. Helena Garczyńska
Eneduerabe, 2011
wiek: 5+
„Grzeczna” to książka… niegrzeczna: tytuł i różowa okładka kamuflują wielki wybuch emocji, który ma miejsce w środku. Bohaterką historii jest mała Lusia: cicha, spokojna, układna, porządna, zdolna. Idealna. Ale jest też druga strona medalu: Lusia jest samotna, smutna – jeśli się śmieje, to sztucznie, nie bawi się z rówieśnikami ani z rodzeństwem (być może go nie ma). Na jednej z ilustracji siedzi na kanapie między rodzicami, bardzo zajętymi swoimi bardzo ważnymi sprawami. Czyli tak naprawdę idealnie nie jest…
Pewnego dnia Lusia znika, wtapia się w milczącą, głuchą ścianę (co automatycznie skojarzyło mi się z podobnym zabiegiem w książce „Wilki w ścianach” Neila Gaimana). Żeby się z niej wydostać musi – mówiąc metaforycznie – obudzić demony, czyli krzyknąć, tupnąć, rozwalić mur milczenia i obojętności. Metaforycznie pokazali to także autorzy książki: ze ścian wychodzą inne ciche dziewczynki, wychodzi też… prababcia Lusi. I nic już nie będzie takie, jak dawniej, bo Lusia odzyskała głos.
Głos w sprawie feminizmu – powiemy my, dorosłe kobiety. Książka o błędach wychowawczych – można i tak ją odebrać. A jak odczytają ją małe dzieci, dla których jest napisana? Ja mam syna, który bywa niegrzeczny. Ale z chłopcami jest trochę inaczej niż z dziewczynkami, które na szczęście – o ile same nie chcą – dzisiaj już nie muszą być różowe i spokojne. Myślę, że „Grzeczna” nie namawia dosłownie do dłubania w nosie czy ataków histerii. Przynajmniej do mnie taka wąska interpretacja nie przemawia, choć wszyscy dobrze wiemy, że czasem, dla równowagi, trzeba być niegrzecznym (nie znaczy – niekulturalnym). Chodzi oczywiście o to, by przekazać dziecku czytelny komunikat – nie bój się mieć swojego zdania, bądź asertywna/-y, mów, jeśli coś sprawia ci przykrość, ale też przyjemność, zabieraj głos.
Opowieść celowo przerysowuje problem, wyjaskrawia zachowania, operuje bardzo sugestywnymi metaforami, momentami może się nawet wydawać straszna (vide: dzieci w ścianach). Ubrana jednak w bezpieczną szatę baśniową, małego czytelnika może fascynować pomysłem, fabułą, która świetnie brzmi w głośnym czytaniu, ilustracjami Sveina Nyhusa – mistrzowsko oddającymi emocjonalną rewolucję, którą wznieciła mała Lusia.
Ewa Skibińska
****
Informacja wydawcy:
Mała Lusia jest tak grzeczna, tak grzeczna. Tak grzeczna, że aż pewnego dnia znika.
„Grzeczna” to kolejna, po „Włosach mamy”, książka mistrzowskiej pary Gro Dahle i Sveina Nyhusa. Opowieść o dziewczynce, która staje się niewidoczna, ponieważ nie wolno jej, albo nie ma odwagi, robić nic innego niż to, o co jest proszona. A prosi się ją by była grzeczna, pilna, śliczna i czyściutka. Czy będąc grzeczną uda się Lusi znaleźć drogę do siebie samej? „Grzeczna” to poetycka, skłaniająca do refleksji, książka, którą łatwo zrozumieją małe dzieci wcielając się w postać Lusi, a starsze dzieci i dorośli dostrzegą symbolikę i przesłanie w tekście.
Dahle wyczarowuje opowieść sugestywnym rytmem i poetyckimi obrazami, tworzy wyjątkowy nastrój za pomocą codziennych, rozpoznawalnych słów. Obrazy w książce jeszcze bardziej przemawiają, niż słowa. Ilustrator Svein Nyhus rysuje miękko i słodko, dziko i mocno. Podwójny efekt jest silny – i oryginalny.
„Grzeczna” to ważna książka. Jest poza tym piękna i zabawna! Książka otrzymała nagrodę Brage w 2002 r. za najlepszą książkę dziecięcą.
