„Zu dę daś”
Carson Ellis
przeł. Michał Rusinek
Wytwórnia, 2022
Zu dę daś? Co to jest?
Zu dę daś? – pyta ważka patrząc na wystające z ziemi zielone listki. Me bim. – odpowiada jej druga.
Co to jest? Jakiś żart, korektorska pomyłka, a może szyfr do odczytania?
Carson Ellis zabiera nas na łąkę, gdzie żuczki i chrząszcze mają swój świat, swoje sprawy i przede wszystkim… swój owadzi język, konej mazek, kłatposon!
Życiowe zmagania mieszkańców łąki (jakąp, pugi jakąp!) i zachwyt (ooooooć) nad otaczającą naturą oglądamy jak przez powiększające szkło. Wykwintne, szczegółowe ilustracje przenoszą nas do owadziego mikrokosmosu i dzięki nim rozumiemy sens wypowiedzianych tam słów.
Kai tjak? Obsypana nagrodami książka została przetłumaczona na kilkanaście owadzich języków świata!
…
A dzięki talentowi Michała Rusinka jej akcja toczy się także na naszej, polskiej łące! Jak tłumaczyliśmy rodzimą edycję? Carson Ellis nie napisała książki używając przypadkowych, bez żadnego znaczenia słów. Za oryginałem kryje się angielski (sekretny!) tekst, który był podstawą do przekładu. Dzięki dopasowaniu do składni i brzmienia naszego języka, mamy „polską” wersję i możemy bez trudu rozszyfrować owadzi dialog na łące.
Ale Zu dę daś? to nie tylko językowa zabawa – to także piękny portret natury. Uważni czytelnicy dostrzegą w książce zmiany zgodne z rytmem pór roku: bajeczna gąsienica kręci kokon na leżącym pniu, w jego środku jest przytulne mieszkanie kornika (drukarza?), a to, co wygląda jak gałązka, wcale nią nie jest. Ellis rysuje owady z niezwykłą, barokową precyzją, ubierając je w kapelusze, okulary i tweedowe marynarki. Kremowe, puste przestrzenie książki podkreślają kruchość tych maleńkich, żywych istot, poruszających się przy dolnej krawędzi kartek. Autorka książki bardzo delikatnie sugeruje, że ludzie nie mają pojęcia, jakie cuda dzieją się u ich stóp – i że to, co dzieje się w życiu owadów, nie różni się tak bardzo od ich własnego.
Czy kiedykolwiek czytaliście coś takiego? Me bim!
Carson Ellis (1975) autorka i ilustratorka książek dla dzieci: Home (bestseller New York Times’a) Du Iz Tak? (Medal Caldecott’a w 2017), The Half Room. Zilutrowała też The Mysterious Benedict Society Trenton Lee Stewart’a, The Composer Is Dead Lemony Snicket’a. Współpracuje z magazynami The New Yorker, New York Magazine. Mieszka w Stanach Zjednoczonych, na farmie w Oregonie. // carsonellis.com
Michał Rusinek (1972) literaturoznawca, pisarz, tłumacz. Był sekretarzem Wisławy Szymborskiej, teraz prowadzi jej Fundację. Pracuje na Wydziale Polonistyki UJ, gdzie prowadzi zajęcia z teorii literatury, teorii przekładu i creative writing. Autor książek dla dzieci, publikuje eseje, felietony o literaturze i języku. Mieszka w Krakowie. // michalrusinek.pl
