Sznurówka, ptak i ja

Zacznijmy od końca tytułu. „Ja”, czyli Selma, narratorka i główna bohaterka. Dziewczynka (dziecko w ogóle; sądzę, że chłopiec doskonale odnalazłby się w tej apłciowej opowieści), która rokrocznie spędza wakacje u dziadków. Niby miło z tymi wakacjami, a jednak beznadzieja. Dziadkowie akceptują Selmę i to jest dobre (wydaje się, że bardziej dziadek niż babcia), ale jednak nic porywającego w takich wakacjach nie ma. Już wiemy, że Selma ma niską samoocenę, że trudno jej nawiązywać przyjaźnie. Ellen Karlsson bez rozdzierających serce scen, natomiast zaskakująco precyzyjnie potrafi to wyrazić. Czujemy więc razem z bohaterką żywe bicie serca, kiedy pojawia się Sznurówka, nowa dziewczynka, odważna i interesująca. I ona chce rozmawiać właśnie z tym kimś, kto jest przecież tak niewart uwagi.

A kim jest ptak z tytułu? To doradca narratorki, jej wewnętrzny głos, parodia wszystkich mądrych ptaków, Abraksasów i Panów Wron, którzy doradzali bohaterom opowieści. Ptak dziobie Selmę zawsze wtedy, kiedy coś jej nie wyjdzie, albo kiedy próbuje ona wyjść poza swoje ograniczenia. Powstrzymuje przed robieniem z siebie głupiej, przed upokarzaniem się – bo tym skutkują działania osóbki tak miernej jak ona, jak twierdzi. Ptak przekonuje, że jest niczym więcej jak głosem rozsądku. A znajomość Selmy i Sznurówki nie jest rozsądna. To pasmo przekroczeń i wykroczeń, zawrót głowy i jedno wielkie szczęście – do pierwszej kłótni.

Szwedzcy autorzy cenią sobie wgląd w głowę dziecka. Mowa pozornie zależna, której używają, daje nam złudzenie oglądania świata oczyma młodych ludzi. Udana jest ta próba wglądu, introspekcje Selmy, dzięki wprowadzeniu postaci ptaka, są wiarygodne i mocne. Autorka nie epatuje obrazami, nie dociska emocjonalnej śruby. A mimo to opowieść wypada przekonująco. Drobne kroki ku pokonaniu ptaka, jakie podejmuje dziewczynka, powolne działania zmierzające do otwarcia się, wyjścia z paskudnie bezpiecznej sfery pewności, że „nic mi się nie uda”, świadczą w istocie o maestrii pisarki, której zależy na wypowiedzeniu prawdy: zwycięstwo nad dziobiącym ptakiem jest trudne.

Alicja Szyguła, W Nieparyżu, recenzja ukazała się w 33 nr. kwartalnika "Ryms"

Informacja wydawcy:

Selma spędza wakacje u dziadków na wyspie. Tutaj nie musi się przejmować tym, że nie ma przyjaciółki. Stara się udawać, że nie słyszy ptaka, który siedzi w jej wnętrzu i dziobie ją w serce, powtarzając w kółko, że Selma nigdy się z nikim nie zaprzyjaźni. Wszystko się zmienia, gdy Selma poznaje Sznurówkę, zawadiacką i pewną siebie dziewczynkę, która też przyjechała na wakacje na wyspę. Ptak dziobiący Selmę w serce powoli zaczyna tracić argumenty.

Piękna historia o samotności i przyjaźni, a także o wewnętrznym krytyku, który tak bardzo może uprzykrzyć życie i z którym prędzej czy później warto się rozprawić.

Książka otrzymała w 2013 roku Nagrodę Augusta, czyli najważniejsze szwedzkie wyróżnienie dla książki dziecięcej.